Plagiat

Pisałam już wcześniej o  inspiracjach o tym skąd można je czerpać i jak przekładane są na gotowe kolekcje i ubrania. Jednak od inspiracji do plagiatu droga jest bardzo krótka...i to właśnie tematem plagiatów w modzie chciałam się zająć w tym tygodniu.

Plagiat a Prawo

Z prawnego punktu widzenia sprawa jest dość zawiła. Oczywiście posiadamy krajowe prawo ochrony praw autorskich, ale w świecie gdzie każde państwo ma swoje odrębne prawo, a ubrania sprzedawane są globalnie, ciężko jest to wszystko ogarnąć.

Pojęcie plagiatu nie istnieje w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych...trudno jest więc znaleźć definicję plagiatu. Jest to pojęcie bardzo szerokie i dość rozmyte... czasami trudno jednoznacznie wskazać co jest plagiatem a co nie. Generalnie plagiatem jest przywłaszczenie cudzego utworu w całości, a także jego znacznych lub istotnych części. Z punktu widzenia prawa z plagiatem mamy do czynienia wtedy, gdy przypisujemy sobie autorstwo cudzego utworu. Nie wolno też oczywiście wykorzystywać czyichś projektów komercyjnie, bez wiedzy i zgody autora. Choć są tu pewne wyjątki...takie jak prawo cytatu...utwór inspirowany...jest to naprawdę dość skomplikowane i bez dobrego prawnika ani rusz.

No bo czy jeśli wykorzystamy np czyjeś zdjęcie ale przetworzymy je, zmienimy kolory, proporcje...kiedy przekroczymy tą cienką linię? W przypadku mody nie jest to takie oczywiste...dlatego sądy często korzystają z opinii biegłych, którzy ostatecznie rozstrzygają sporne kwestie. Możecie sami pobawić się w biegłych :D Inspiracja to czy plagiat?

http://www.modnaulica.pl

http://www.modnaulica.pl

http://www.modnaulica.pl

http://www.modnaulica.pl

Słynne Polskie plagiaty

Jedną z bardziej znanych firm oskarżonych o plagiat była Gdańska firma LPP właściciel marki Reserved. Na jednej z koszulek marki użyto zdjęcia 19-sto letniej Amerykanki Rockie Nolan. LPP zaproponowało autorce zdjęcia marne 150$ i to ją najbardziej zdziwiło. Cała sprawa skończyła się w sądzie.

Wyraźną inspirację widać też w projektach La Manii... dla porównania kolekcja Przetakiewicz vs Giambattista Valli. Z tego co wiem tu obyło się bez sądów, ale podobieństwo krojów...powalające/

Jeden z bardziej znanych projektantów mody - Maciej Zień- doszukał się wyraźnych inspiracji u swojego kolegi po fachu - Dawida Wolińskiego. Poniżej zdjęcia z pokazu Wolińskiego.

A tu już pokaz Dolce & Gabbana jesień/zima 2012/13.

Do tego wszystkiego redaktor Pieńkowska uznała, że Woliński za dużo sobie życzy za swoje sukienki, bo znalazła tańsze makatki w Nepalu....bez komentarza.

Żeby było jeszcze ciekawiej Zień chyba też szuka "inspiracji" wśród znanych marek... Jego sukienka z sezonu Jesień-Zima 2011/12 bardzo przypomina inną suknię z domu mody Lanvin (Wiosna-Lato 2008).

Podobnych przykładów w świecie mody jest bardzo dużo.

 

ZARA - królowa plagiatu

Jedną z marek, która "słynie" z plagiatów jest niewątpliwie Zara. W książce pt. "Człowiek, który stworzył Zarę", o której pisałam już wcześniej, Amancio Ortega (właściciel marki) przyznaje, że kupuje wzory znanych projektantów. Po zakupie wzory są rozpruwane, poznawane są tajniki konstrukcji danego modelu, po czym wprowadzane są zmiany (lub nie) i model trafia do produkcji.

Zara już wielokrotnie pozywana była przez różne firmy o plagiat. Krążą nawet plotki, że firma ma specjalny budżet przeznaczony na ugody i kary za kopiowanie wzorów innych firm. Poniżej kilka przykładów made by ZARA.

Dodaj napis

Zara zaliczyła też wpadkę z T-shirtami wykorzystując zdjęcia blogerek i szafiarek jako inspiracje na swoje nadruki.

Zabawne jest to, że sama Zara też jest często plagiatowana przez inne, tańsze marki. Na przykład ten model torebki widzieliście pewnie już wszędzie...

 

Światowy plagiat

Żeby nie było tak słodko inni światowi projektanci też "inspirują się" wcześniejszymi dokonaniami swoich kolegów. Czasem trudno stwierdzić czy to tylko inspiracja czy już plagiat. A może dwóch projektantów wpadło w tym samym czasie na podobne pomysły? Takie wypadki tez się przecież zdażają.

Balenciaga 2000 vs Anthony Vacarello 2011

Balenciaga 2008 vs Cedric Charlier 2012

Geoffrey’a Beene 2004 vs Céline 2013

Na zakończenie polecam stronę modnaulica.pl znajdziecie tam sporo informacji na temat tego jak kupić oryginał na internetowej aukcji, dlaczego klienci kupują podróbki i kiedy inspiracja staje się kopią. Miłej lektury :D

Jak trendy przekładane są na gotowe kolekcje?

W tym poście chciałam napisać co nieco o tym, jak trendy/inspiracje przekładane są na konkretne modele ubrań. Jednym słowem od teorii i koncepcji do praktyki. Ważniejsze od słów będą tu przykłady wizualne, więc nastawcie się raczej na oglądanie obrazków ;)

Przykłady oczywiste

Czasami projektanci (zwłaszcza ci młodzi) inspirują się czymś bardzo dosłownie. Na przykład inspirują się latami 50'tymi tworząc tak naprawdę kostiumy z lat 50'tych. Zamiast tego powinni wyciągnąć to, co z sylwetki tamtych czasów najbardziej charakterystyczne i przenieść to na swoje nowoczesne projekty.

Dla przykładu. Tak ubierały się panie w latach 50'tych.

Tak w latach 50'tych ubierał je Dior

A tak wyglądają współczesne kolekcje inspirowane latami 50'tymi.

 Przykładów oczywistych jest cała masa. Ktoś może zainspirować się motylami i poobklejać wszystkie ubrania tymi owadami, lub nadrukowac je na tkaninie, lub wyhaftować...opcji jest wiele. Inspirowanie się malarstwem w ten sposób, że nadrukujemy obraz na tkaninę też nie jest najlepszym pomysłem. Generalnie od projektanta wymaga się czegoś więcej niż kopiowania i wklejania. 

Korzystać z inspiracji to znaczy przetrawić ją przez siebie, przetworzyć i wydalić z siebie w formie ciekawego projektu. Czasem inspiracja/trend jest tylko początkiem rozmyślań projektanta, takim punktem wyjścia. Zaczynając poszukiwania od wspomnianych już motyli możemy np skupić się na motylach monarchach. Ten wędrowny gatunek motyla przemierza tysiące kilometrów na terenach Ameryki południowej. Do kolekcji możemy wykorzystać np kolorystykę motyla, pociąć tkaniny na wór wzoru na skrzydłach, możemy też połączyć to z folklorem Ameryki Południowej...możliwości jest wiele. Ważne by wszystko było dobrze przemyślane, spójne i by na końcu uzyskać estetyczną całość (sama historia wokół kolekcji nie wystarcza).

Jak robią to firmy odzieżowe?

Pisałam już w styczniu o trendach na sezon wiosenny 2014. Wymieniałam między innymi trend "Art-pop"

"Po pop-art przyszedł czas na art pop, czyli artystyczne printy w formie uderzeń pędzlem, rysunki odręczne na tkaninach, fragmenty dzieł sztuki itp."

Trend ten na światowych wybiegach przedstawiał się tak

 

Prada wiosna 2014

 

Versace wiosna 2014

 

Armani wiosna 2014

Mogłoby sie wydawać, że to mało komercyjny trend...że kolorowe ciuchy pomazane farba sprawdzą się tylko na wybiegach. Tymczasem w wiosennych kolekcjach popularnych sieciówek widzimy:

H&M wiosna 2014

H&M wiosna 2014

ZARA wiosna 2014

ZARA wiosna 2014

ZARA wiosna 2014

ZARA wiosna 2014

Podobnie można by przeanalizować inne trendy i wyszłoby to samo. Inspiracje są oczywiste. Dobrze jeśli są to tylko inspiracje, a nie plagiat...ale to temat na innego posta.

Jak wygląda proces projektowania?

Proces projektowania jest niezwykle długi i zawiły. Wszyscy, którzy myślą, ze sprowadza się do naszkicowania ubrania i doboru kolorów oraz nadruków, są w błędzie.

Projektowanie zaczyna się od początku czyli od inspiracji i trendów. Inspiracji możemy szukać wszędzie, w przyrodzie, muzyce, sztuce, filmie, w podróżach... tu nie ma zasad. Niewątpliwie trzeba jednak być człowiekiem ciekawym świata, by zostać dobrym projektantem. Inaczej twoje projekty staną się nudne i przewidywalne. Projektant powinien zawsze trzymać rękę na  pulsie bieżących wydarzeń. Powinien wiedzieć co się dzieje zarówno w sztuce jak i w polityce, jakie są nastroje społeczne itp. Tylko wtedy projekty będą spełniały potrzeby odbiorców. A trzeba pamiętać, że projektant nie projektuje dla siebie tylko dla swoich klientów.

obraz Jamesa Naresa

wykorzystanie obrazów obraz Jamesa Naresa na torbach Coach

O tym skąd się biorą trendy i jak z nich korzystać pisałam już trochę tu. Firmy odzieżowe korzystają też często z sampli kupionych na targach odzieżowych. Wyposażeni we wszystkie narzędzia do projektowania oraz pełni wiedzy co, dla kogo, w jakiej cenie mamy zaprojektować siadamy do komputera i projektujemy. Wynikiem naszej pracy powinna być karta produktowa z wszystkimi szczegółami ubrania, nadruków, wszywek, a nawet z metkami i sposobem pakowania. Gotową dokumentację wysyłamy do fabryki, w której odzież będzie szyta i ... myślicie, że to koniec pracy projektanta? To dopiero początek.

LAP - DIPy

Po niedługim czasie fabryka przyśle nam lap-dipy, czyli próbki kolorów, które wybraliśmy do danego ubrania. Często okazuje się, że nie są to dokładnie takie kolory jakie chcieliśmy. Na tym etapie istnieje możliwość zmiany koloru na inny, lub zwróceniu uwagi fabryce, by przygotowała właściwy odcień.

Trzeba pamiętać, że kolory Pantone, które wybieramy są odrobione na bawełnie lub na papierze. Inaczej barwnik przyjmuje poliester, wiskoza, czy wełna. Dlatego różnice w kolorach mogą wynikać z innej tkaniny użytej do stworzenia danego modelu ubrania. Fabryka wysyła nam do potwierdzenia lab-dipy po to, by nie marnować czasu i pieniędzy na wyprodukowanie masy tkaniny w złym kolorze.

Sample

 

Po zaakceptowaniu kolorów oraz wszystkich nadruków i dodatków fabryka wysyła nam pp sample (pre production sample) czyli próbne przedprodukcyjne wzory. Tu możemy sprawdzić jak wygląda cały model ciucha, czy wszystkie elementy dobrze razem wyglądają itp. Jest to ostatni moment, by coś pozmieniać. Gdy już ruszy produkcja będzie ciężko... Dlatego należy się spodziewać jeszcze kilku counter sampli z poprawionymi detalami, kolorami itp.

 

 

Rusza produkcja i projektant ma już spokój....nic go nie interesuje...? Nic bardziej mylnego. Dostaniemy jeszcze production sample - czyli wzór modelu prosto z taśmy produkcyjnej. Należy się też spodziewać całej masy sampli we wszystkich rozmiarach, w jakich będzie produkowany dany model (możemy sprawdzić tu czy wszystkie rozmiary są dobre, czy potrzebne będą jakieś zmiany). Przyjdą do nas nawet shipment sample, czyli wzory załadowane już na statki, płynące do nas z Chin, Wietnamu, Bangladeszu..itp. Oczywiście szybciej dotrą do nas kurierem i będziemy mieli możliwość zareagować jeśli zdarzy się jakaś "katastrofa". Katastrofą może być np. nie wszycie odpowiednich metek, złe zapakowanie towaru itp. Wysłane wczesniej próbki pomogą nam szybko zareagować jeśli coś jest nie tak.

 

 

Wyniki sprzedaży

Projektant powinien się interesować tym jak sprzedają się jego projekty. Jest to ważne nie tylko z powodów finansowych firmy. Istotne są informacje jakie produkty się sprzedają. Jakimi kolorami interesują się klienci i jakie najczęściej kupują. Jeśli mamy w sprzedaży kilka podobnych modeli np. topów, to które się lepiej sprzedawały te z koronką czy z lamówką, gładkie czy z nadrukiem? Wszystkie te informacje ułatwią nam pracę w przyszłości. Patrząc na wyniki sprzedaży poznamy gust naszych klientów i będziemy projektować ubrania bliższe ich oczekiwaniom.

 

 

Jak długo trwa proces projektowania?

To zależy jak na to spojrzeć...trendy prognozowane są z 2-3 letnim wyprzedzeniem. Od wysłania projektu do produkcji do otzrymania pierwszych sampli mija kilka tygodni, a do pojawienia się ubrania w sklepie kilka miesięcy. Zwykle projektuje się z pół rocznym, lub częściej rocznym wyprzedzeniem.

 

 

Gdzie są szyte ubrania?

Wystarczy spojrzeć na metki :) w przeważającej większości są to Chiny, Bangladesz, Wietnam itp. Niestety rzadko zdarza się Polska produkcja :/